Συνέντευξη Τύπου της Υπουργού Παιδείας, Δια Βίου Μάθησης και Θρησκευμάτων, Άννας Διαμαντοπούλου και της Υφυπουργού, Εύης Χριστοφιλοπούλου, για την Τεχνική Επαγγελματική Εκπαίδευση:
Άννα Διαμαντοπούλου: «Η επιλογή για την Τεχνική Εκπαίδευση είναι βήμα καριέρας, είναι βήμα ενός νέου ανθρώπου για την αγορά εργασίας».
«Η Τεχνική Εκπαίδευση δεν πρέπει να επιλέγεται από ανάγκη. Πρέπει να επιλέγεται γιατί στη χώρα μας χρειαζόμαστε και τεχνικούς και τεχνίτες».
«Οι σπουδαστές των επαγγελματικών λυκείων να έχουν επαγγελματικά δικαιώματα που είναι αναγκαία για την αγορά εργασίας».
Εύη Χριστοφιλοπούλου: «Να γίνει το κάθε ένα ΕΠΑΛ και ΕΠΑΣ πραγματικό τεχνικό σχολείο».
«Η μετάβαση των δημοσίων ΙΕΚ προς την περιφέρεια θα γίνει με προγραμματικές συμβάσεις, με στόχο να ανταποκριθούν στις ανάγκες που έχει κάθε τόπος της χώρας, κάθε περιφέρεια».
ΥΠΟΥΡΓΟΣ: Στη χώρα μας υπάρχει σοβαρό πρόβλημα κατεύθυνσης των νέων ανθρώπων, όσον αφορά τις επιλογές στην τεχνική και στη γενική εκπαίδευση, και γενικότερα στα τεχνικά επαγγέλματα. Θα πρέπει να πούμε, ότι ενώ στις περισσότερες χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης υπάρχει μία κατεύθυνση -ώστε η πλειοψηφία των μαθητών, και των νέων ανθρώπων να κατευθύνονται σε τεχνικά και τεχνολογικά επαγγέλματα- στη χώρα μας συμβαίνει το αντίστροφο.
Έτσι ενώ η τάση είναι 70-30 στις άλλες χώρες, εδώ είναι ακριβώς το αντίθετο. Υπάρχουν χώρες που έχουν 70% προς τις τεχνικές -σε κάθε περίπτωση πάνω από 50%- στην Ελλάδα όχι μόνο έχουμε πολύ χαμηλό ποσοστό, αλλά τα τελευταία έξι χρόνια έχουμε συνεχή μείωση των παιδιών που επιλέγουν τα τεχνικά επαγγέλματα. Αλλά και στα ίδια τα Τεχνικά Λύκεια, στα ΕΠΑΛ, στα Επαγγελματικά Λύκεια έχουμε πολύ αυξημένη διαρροή, η οποία φτάνει και το 22%-23%. Αρκεί να συγκρίνουμε με τα Γενικά Λύκεια όπου η διαρροή είναι 3%. Όταν λέμε διαρροή εννοούμε τον αριθμό των μαθητών που εγκαταλείπουν τις σπουδές τους.
Θεωρούμε ότι είναι πολύ σημαντικό για μια χώρα, αλλά και για τη χώρα μας, να επενδύσει και να δώσει προτεραιότητα στο χώρο της Τεχνικής Εκπαίδευσης. Η επιλογή για την Τεχνική Εκπαίδευση είναι βήμα καριέρας, είναι βήμα ενός νέου ανθρώπου για την αγορά εργασίας.
Σύμφωνα με έρευνα και του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου οι απόφοιτοι της Τεχνικής Εκπαίδευσης -και με τα σημερινά χαρακτηριστικά- βρίσκουν πιο εύκολα δουλειά από τους απόφοιτους του Γενικού Λυκείου. Κατά μέσον όρο οι απόφοιτοι της Τεχνικής Εκπαίδευσης βρίσκουν σε 22 μήνες, ενώ της Γενικής Εκπαίδευσης φτάνουν και τους 35 μήνες.
Ιδιαίτερα σήμερα σε μία εποχή που η κρίση γίνεται και ευκαιρία για μεγάλες αναδιαρθρώσεις και στην αγορά εργασίας, η επιλογή των τεχνικών επαγγελμάτων είναι πραγματικά μια σοβαρή επιλογή. Η Τεχνική Εκπαίδευση δεν πρέπει να επιλέγεται από ανάγκη. Πρέπει να επιλέγεται γιατί στη χώρα μας χρειαζόμαστε και τεχνικούς και τεχνίτες.
Σήμερα θα ανακοινώσουμε ορισμένα πράγματα, τα οποία έχουν ενδιαφέρον και για τις εγγραφές του Σεπτεμβρίου, για πολλά νέα παιδιά και για νέους ανθρώπους. Σε όλο το προηγούμενο διάστημα η Υφυπουργός, η κα Χριστοφιλοπούλου, ο Γενικός Γραμματέας, ο κ. Κουλαϊδής, ο Ειδικός Γραμματέας που έχει την Πρωτοβάθμια και Δευτεροβάθμια, ο κ. Κοντογιάννης, αλλά και η Διοίκηση του ΟΕΕΚ που είναι σήμερα μαζί μας ο κ. Αγγελίδης και ο κ. Καλτσάς, με συντονισμένο τρόπο προσπάθησαν σε πρώτη τουλάχιστον φάση και όσον αφορά τον Σεπτέμβριο να οργανώσουμε τα πράγματα και να κάνουμε ένα πρώτο σημαντικό βήμα.
Ο στόχος μας είναι μία μεγάλη μεταρρύθμιση στην Τεχνική Εκπαίδευση την οποία είχαμε ανακοινώσει και προεκλογικά. Δεν θεωρούμε ότι πρέπει η μία μεταρρύθμιση να διαδέχεται την άλλη χωρίς να υπάρξουν αξιολογήσεις, χωρίς να πατήσουμε στα θετικά βήματα, να αλλάξουμε τα αρνητικά και βέβαια να ενσωματώσουμε την Τεχνική Εκπαίδευση μέσα στις γενικές αλλαγές που συνδέονται και με το Λύκειο και με την Τριτοβάθμια Εκπαίδευση, δηλαδή Πανεπιστήμια και ΤΕΙ.
Θέλω, λοιπόν, να ξεκινήσω από τα ΕΠΑΛ και τα ΕΠΑΣ, δηλαδή τα επαγγελματικά λύκεια και τις επαγγελματικές σχολές. Το Διοικητικό Συμβούλιο του ΟEΕΚ ενεργοποιώντας την αντίστοιχη επιτροπή η οποία ασχολείται με τα επαγγελματικά δικαιώματα έκανε έναν συγκεκριμένο σχεδιασμό και προγραμματισμό των ειδικοτήτων, ώστε να μπορέσουν οι σπουδαστές των επαγγελματικών λυκείων να έχουν τα επαγγελματικά δικαιώματα που είναι αναγκαία και για την αγορά εργασίας.
Έγινε ένας σχεδιασμός για όλες τις ειδικότητες, ξεκίνησαν με την α’ φάση η οποία αφορά μηχανολογικά επαγγέλματα, τον κύκλο τον τεχνολογικό και τον κύκλο των υπηρεσιών - μία σειρά από έναν μεγάλο αριθμό ειδικοτήτων οι οποίες έχουν από φέτος επαγγελματικά δικαιώματα- και θα συνεχίσουν το επόμενο δίμηνο, ώστε και οι υπόλοιπες ειδικότητες οι οποίες είναι σε διαπραγμάτευση να πάρουν τα επαγγελματικά δικαιώματα, αλλά και να αντιμετωπιστεί ένας σημαντικός αριθμός νέων ειδικοτήτων.
Θα σας πω παραδείγματα που αφορούν τα ΕΠΑΛ και είναι από θέματα θερμοκηπιακών κατασκευών και καλλιεργειών, θέματα μαγειρικής και τεχνικής, μέχρι σχεδίαση και παραγωγικής ενδύματος ή ξυλογλυπτική και διακοσμητική επίπλου. Κάνω τις συγκεκριμένες αναφορές για να δούμε ότι είναι πολύ μεγάλο το φάσμα και των νέων ειδικοτήτων που τα νέα παιδιά μπορούν να έχουν ενδιαφέρον.
Το δεύτερο στοιχείο που αφορά τα ΕΠΑΛ είναι ότι φέτος θα ξεκινήσουμε με έναν αριθμό πειραματικών πιλοτικών δράσεων στα ΕΠΑΛ. Την προηγούμενη εβδομάδα υπεγράφη ένα Πρωτόκολλο Συνεργασίας στο Υπουργείο από τους Προέδρους ΤΕΙ, αλλά και Πολυτεχνείου με τα ΕΠΑΛ και από το Σεπτέμβρη θα λειτουργήσουν, συγκεκριμένα το ΕΠΑΛ των Χανίων, το ΕΠΑΛ του Ηρακλείου, της Πάτρας, της Θεσσαλονίκης και το Α’ της Αθήνας σε συνεργασία με τα αντίστοιχα Τεχνολογικά Ιδρύματα.
Δηλαδή θα γίνει μία συνεργασία για την αναβάθμιση και υποστήριξη των ΕΠΑΛ ώστε και να υποστηριχθούν οι εκπαιδευτικοί, αλλά και οι ίδιοι οι σπουδαστές να δουν μια νέα πραγματικότητα, να ανοίξουν νέοι ορίζοντας και να υπάρξουν και συνεργασίες στο σύνολο της Τεχνολογικής Εκπαίδευσης.
Υπενθυμίζω, ότι όταν παρουσιάσαμε το πρώτο σχέδιο διαβούλευσης για την Τριτοβάθμια είπαμε για το νέο ρόλο των Τεχνολογικών Ιδρυμάτων και την ανάγκη τους να υποστηρίξουν και να συνεργαστούν με θεσμικό τρόπο με τη Δευτεροβάθμια Τεχνική Εκπαίδευση.
Το τρίτο στοιχείο που αφορά τα ΕΠΑΛ είναι ότι έχουμε ήδη προκηρύξει μία υποστηρικτική δομή, ώστε να έχουμε το φάκελο του κάθε ΕΠΑΛ. Έχουμε 301 ΕΠΑΛ και 106 ΕΠΑΣ, για κάθε ένα απ’ αυτά θα γίνει φάκελος και θα παρακολουθείται το κάθε Λύκειο στο χώρο της Τεχνικής Εκπαίδευσης - θα είναι μία μονάδα, στην οποία θα επενδύσουμε και η οποία θα συνδεθεί με την περιφερειακή ανάπτυξη.
Τα τεχνικά επαγγέλματα πρέπει να συνδέονται με την πραγματικότητα της κοινωνίας και της οικονομίας στην οποία βρίσκονται. Έχει σημασία να δούμε το ΕΠΑΛ Ιωαννίνων, το ΕΠΑΛ Ρόδου ή το ΕΠΑΛ Κομοτηνής ή το ΕΠΑΛ στο κέντρο της Αθήνας, με τα διαφορετικά χαρακτηριστικά τα οποία έχουν, γιατί είναι σε μία διαφορετική οικονομία και κοινωνία.
Αυτές οι τρεις δράσεις που ανέφερα- δηλαδή τα επαγγελματικά δικαιώματα, τα πειραματικά ΕΠΑΛ και η αξιολόγηση και ο φάκελος του κάθε ΕΠΑΛ χωριστά- θα δημιουργήσουν όλες εκείνες τις προϋποθέσεις, ώστε η διαβούλευση που θα ξεκινήσουμε για τη μεταρρύθμιση στην Τεχνική Εκπαίδευση να έχει βάσεις και ουσιαστικά να προσελκύσουμε και να δώσουμε τη διάσταση που χρειάζεται η τεχνική εκπαίδευση.
Υπάρχει πάντοτε ένα δίλημμα θα κάνουμε καλά τα τεχνικά σχολεία, ώστε να έρθουν οι μαθητές ή θα έρθουν οι μαθητές ώστε να γίνουν καλά τα τεχνικά σχολεία;
Θα γίνουν και τα δύο ταυτόχρονα. Θα δώσουμε στην Τεχνική Εκπαίδευση το βάρος και τη σημασία που έχει για την ανάπτυξη της χώρας.
Τέλος θα ήθελα να κάνω μία συνολική αναφορά στο θέμα των ΙΕΚ, στα Ινστιτούτα Επαγγελματικής Κατάρτισης, όπως ξέρετε υπάρχουν δημόσια και ιδιωτικά Ινστιτούτα Επαγγελματικής Κατάρτισης. Είναι επιλογή για πολλούς νέους. Τα Ινστιτούτα Επαγγελματικής Κατάρτισης λειτουργούν σε όλη τη χώρα: τα δημόσια Ινστιτούτα είναι στο Υπουργείο Παιδείας και την ευθύνη έχει ο ΟΕΕΚ, ο Οργανισμός Επαγγελματικής Εκπαίδευσης και Κατάρτισης. Έχει γίνει από τη νέα Διοίκηση ήδη μία αναδιοργάνωση. Από τα 114 Παραρτήματα και ΙΕΚ έγινε ένας πλήρης εξορθολογισμός με βάση την ανάγκη του να λειτουργούν σωστά οι ειδικότητες με όλο το εκπαιδευτικό δυναμικό και τα εργαστήρια που χρειάζονται.
Έτσι θα λειτουργήσουν από φέτος 92 Ινστιτούτα Επαγγελματικής Κατάρτισης με 200 ειδικότητες σε όλη τη χώρα. Πολλά από τα ΙΕΚ έχουν πλήρη εξοπλισμό και ο στόχος μας είναι φέτος, από 4 Οκτωβρίου, να λειτουργήσουν με πολύ συγκεκριμένο πρόγραμμα, με συγκεκριμένες ειδικότητες, με σωστό και προγραμματισμένο τρόπο εξετάσεων.
Ο Οργανισμός Επαγγελματικής Εκπαίδευσης και Κατάρτισης είναι ένας οργανισμός με σοβαρά και πολλά προβλήματα. Πρέπει να πω ότι όταν αναλάβαμε, τα χρέη του Οργανισμού, και μάλιστα προς τους εκπαιδευτές του, ήταν περισσότερο από 30 εκατομμύρια ευρώ.
Η νέα Διοίκηση αναδιοργάνωσε και τα ΙΕΚ και το θέμα των εκπαιδευτών και το θέμα του διοικητικού προσωπικού. Πέρσι είχαμε 1.580 αποσπασμένους σε διοικητικές θέσεις στα ΙΕΚ από τη δευτεροβάθμια εκπαίδευση. Φέτος θα έχουμε 600, γιατί δεν χρειάζεται η δευτεροβάθμια εκπαίδευση να αιμορραγεί για διοικητικούς υπαλλήλους.
Οργανώθηκαν με υποδειγματικό τρόπο οι εξετάσεις πιστοποίησης 12.500 νέων ανθρώπων. Να ευχαριστήσω εδώ τους εργαζόμενους στον ΟΕΕΚ για την πολύ σοβαρή δουλειά που έκαναν με αποτέλεσμα την μεγάλη εξοικονόμηση. Πέρσι η πιστοποίηση στοίχισε 600.000,00 €, φέτος στοίχισε 100.000,00 €.
Και επειδή στον ΟΕΕΚ έγινε μια πολύ σημαντική δουλειά αναδιοργάνωσης - θα χρειαστεί πολύ αναλυτική παρουσίαση των ειδικοτήτων και των προοπτικών που δίνουν τα Ινστιτούτα Επαγγελματικής Κατάρτισης στους νέους ανθρώπους- η Διοίκηση του ΟΕΕΚ το Σεπτέμβρη θα κάνει μια ειδική συνέντευξη Τύπου όπου θα παρουσιάσει όλη την εικόνα των Ινστιτούτων.
Επειδή οι ειδικότητες είναι 200 -αφορούν σε όλο τον χώρο των τεχνικών και τεχνολογικών επαγγελμάτων, υπηρεσιών, μηχανολογικά, ναυτικά, σε όλους τους τομείς της παραγωγής, στα πράσινα επαγγέλματα, στην ενέργεια, στη διακόσμηση, στις υπηρεσίες, στον τουρισμό, στα ιατρικά επαγγέλματα- δίνουν πραγματικά σημαντική διέξοδο σε πολλά παιδιά και βεβαίως δίνουν και επαγγελματικά δικαιώματα που μπαίνουν σε μια νέα βάση πολύ σημαντική σύμφωνα με το θεσμικό πλαίσιο που ψηφίζουμε και στο οποίο θα αναφερθεί η κα Υφυπουργός.
ΥΦΥΠΟΥΡΓΟΣ: Συνεχίζω από εκεί ακριβώς που άφησε το νήμα η Υπουργός, αφού πρώτα πω και εγώ με τη σειρά μου ότι μία από τις βασικές προϋποθέσεις για να γίνει η επαγγελματική εκπαίδευση, βήμα καριέρας όπως ανέφερε η κα Διαμαντοπούλου, είναι αυτό που ξεκίνησε σήμερα με την υπογραφή των πρώτων επαγγελματικών δικαιωμάτων για τα ΕΠΑΛ και τα ΕΠΑΣ σε αντιστοίχιση αυτών των δικαιωμάτων με τα δικαιώματα των ΤΕΕ Β’ κύκλου.
Βασική προϋπόθεση, δεν είναι όμως η μόνη. Το κάθε ΕΠΑΛ και το κάθε ΕΠΑΣ στην Ελλάδα θα παρακολουθείται στενά έτσι ώστε να δούμε πραγματικά πώς είναι οργανωμένο, ποιες είναι οι ελλείψεις, τι χρειάζεται για να γίνει το κάθε ένα ΕΠΑΛ και ΕΠΑΣ πραγματικό τεχνικό σχολείο έτσι ώστε όταν θα ολοκληρωθεί αυτή η φάση της αξιολόγησης θα πάμε σ’ ένα νομικό πλαίσιο, το οποίο θα είναι μια ακόμα μεγάλη προϋπόθεση για την αναβάθμιση και την καταξίωση της τεχνικής εκπαίδευσης στη χώρα.
Ταυτόχρονα όμως έχει σημασία σήμερα να στείλουμε το μήνυμα ότι από την τεχνική εκπαίδευση ως βήμα καριέρας, μπορούν να προκύψουν δρόμοι για κάθε παιδί, για κάθε μαθητή, για κάθε μαθήτρια που την επιλέγει, είτε μέσα από την Τριτοβάθμια Εκπαίδευση και ήδη αναφέρθηκε η Υπουργός στο πρωτόκολλο συνεργασίας με τα ΤΕΙ που είναι μια πολύ σοβαρή καινοτομία, αλλά μπορεί να υπάρχουν και δρόμοι μέσα από την επαγγελματική κατάρτιση, την αρχική κατάρτιση με τα ΙΕΚ ή και μετά την αρχική και τη συνεχιζόμενη κατάρτιση.
Το νομοθέτημα που σε λίγο χρονικό διάστημα θα καταθέσουμε στη Βουλή, προβλέπει έναν άλλο ρόλο πιο αναβαθμισμένο για τα ΙΕΚ και η δουλειά που γίνεται ήδη από τον Οργανισμό, από τον ΟΕΕΚ - θέλω κι εγώ με τη σειρά μου να συγχαρώ και τη Διοίκηση και τους εργαζομένους για την προσπάθεια που κάνουν- το βήμα που γίνεται, είναι ένα βήμα αναβάθμισης των ΙΕΚ μέσα από την απελευθέρωσή τους από στενά πλαίσια τα οποία δεν επέτρεπαν να έχουν τις ειδικότητες εκείνες που χρειάζεται η κάθε γωνιά της χώρας.
Γιατί άλλες ειδικότητες χρειάζεται π.χ. ένας νομός στην Ήπειρο, πλούσιος σε παράδοση, ιστορία και δυνατότητες ενδεχομένως τουρισμού -γιατί οι περισσότεροι νομοί της Ηπείρου έτσι είναι- και τελείως διαφορετικές προοπτικές έχει ένας βιομηχανικός νομός κοντά στη Θεσσαλονίκη ή μια νησιωτική περιφέρεια. Άρα η αποκέντρωση των Ινστιτούτων Επαγγελματικής Κατάρτισης που θα γίνει με πολύ προσεκτικό και σοβαρό τρόπο και με μεταβατική περίοδο, έτσι ώστε να μη θιγούν οι πορείες όσων σπουδαστών και φέτος επιλέξουν τα δημόσια ΙΕΚ, για να μπορέσουν να συνεχίσουν την καριέρα τους.
Θα γίνει με τρόπο, έτσι ώστε να μη θιγούν καθόλου και τα δικαιώματά τους και η ποιότητα των σπουδών τους. Αντίθετα, η μετάβαση των δημοσίων ΙΕΚ προς την περιφέρεια που θα γίνει με προγραμματικές συμβάσεις και δε θα γίνει χωρίς τη διασφάλιση της ποιότητας από το Δημόσιο, της ποιότητας από το κεντρικό κράτος. Θα γίνει με στόχο πραγματικά ν’ ανταποκριθούν στις ανάγκες που έχει κάθε τόπος της χώρας, κάθε περιφέρεια.
Θέλω επίσης να επισημάνω ότι η Τεχνική Εκπαίδευση, συνδέεται με όλες τις προσπάθειες που κάνουμε για την αναβάθμιση και την αλλαγή στο σχολείο. Έτσι, φέρνω σαν παράδειγμα, το μεγάλο πρόγραμμα της επιμόρφωσης των εκπαιδευτικών μας, που ξεκινάει στα τέλη του έτους -έχει ήδη ξεκινήσει η διαβούλευση. Θα δείτε από το Σεπτέμβρη συγκεκριμένες ενέργειες από την πλευρά μας και πώς θα εξελιχθεί και από την πλευρά του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου. Δεν είναι τυχαίο ότι υπάρχει ειδική ομάδα έργου για την Τεχνική Εκπαίδευση.
Εδώ χρειαζόμαστε ειδική επιμόρφωση εκείνων των εκπαιδευτικών, των ειδικοτήτων που έχουμε σήμερα και όσων θα αποκτηθούν αύριο με βάση την αξιολόγηση που θα γίνει και τα πορίσματα που θα βγάλει αυτή η αξιολόγηση. Αυτό το πρώτο βήμα άξιζε τον κόπο να το επικοινωνήσουμε σ’ εσάς σήμερα και θα έχουμε πολλά ακόμα να πούμε για την Τεχνική Εκπαίδευση και την επαγγελματική κατάρτιση από το φθινόπωρο.
ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ: Τι θα ξεκινήσει από αυτή τη χρονιά που αφορά όχι μόνο την οργάνωση αλλά και τους ίδιους τους φοιτούντες στα ΙΕΚ και τι θα έχουν να περιμένουν τις επόμενες χρονιές; Δηλαδή θ’ αλλάξουν οι ειδικότητες σε δύο, σε τρία χρόνια;
ΥΠΟΥΡΓΟΣ: Το πρώτο και σημαντικό για τη φετινή χρονιά είναι ότι έχουν επαγγελματικά δικαιώματα τα παιδιά που είναι στα ΕΠΑΛ, επομένως τελειώνοντας την 3ετή τους φοίτηση σε αυτή τη μορφή Λυκείου έχουν συγκεκριμένα επαγγελματικά δικαιώματα. Μπορούν αν θέλουν να συνεχίσουν στα ΙΕΚ ή σε άλλες Τεχνικές Κατευθύνσεις, όμως έχουν επαγγελματικά δικαιώματα.
Το δεύτερο είναι ότι σε συγκεκριμένο αριθμό ΕΠΑΛ, όπως είπα στη Θεσσαλονίκη, στην Αθήνα, στην Κρήτη, στην Πάτρα, στο Ηράκλειο, θα υπάρξουν επαφές και συνεργασίες με τα Πανεπιστήμια και θα υπάρξει ένας νέος τρόπος διδασκαλίας και επικοινωνίας. Όσον αφορά και τη χρήση των εργαστηρίων και τις εργασίες και τη σύνδεση με τις αντίστοιχες ειδικότητες των ΤΕΙ.
Το τρίτο σημαντικό είναι ότι από φέτος τον Οκτώβρη θα υπάρχει ομάδα σε κάθε ΕΠΑΛ που θ’ αξιολογεί και θα παρακολουθεί ώστε να έχουμε το φάκελο του κάθε ΕΠΑΛ, ώστε η μεταρρύθμιση που θα γίνει να προσαρμοστεί στα οικονομικά και κοινωνικά χαρακτηριστικά της κάθε περιφέρειας. Η πρόταση για τη νομοθετική ρύθμιση που αφορά την Τεχνική Εκπαίδευση θα είναι από την επόμενη χρονιά, δηλαδή θα ξεκινήσουμε το φθινόπωρο.
ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ: Σε ό,τι αφορά τα όσα είπατε για την αποκέντρωση των ΙΕΚ, μιλάμε δηλαδή για κατάργηση των δημόσιων ΙΕΚ όπως τα ξέρουμε, και τη λειτουργία τους με ευθύνη των περιφερειών, της τοπικής κοινωνίας, της Τοπικής Αυτοδιοίκησης;
ΥΦΥΠΟΥΡΓΟΣ: Δε μιλάμε για κατάργηση σε καμία περίπτωση. Ακούσατε ήδη από την Υπουργό ότι μιλάμε για 92 δημόσια ΙΕΚ, αυτά είναι αυτά τα οποία προκύπτουν από την προσπάθεια εκσυγχρονισμού που έκανε ο Οργανισμός. Αυτά τα ΙΕΚ, τα δημόσια ΙΕΚ με προγραμματικές συμβάσεις μπορούν να τα λειτουργήσουν οι περιφέρειες της χώρας, όχι όμως άμεσα, από το Γενάρη, γιατί καταλαβαίνετε πρέπει να δώσουμε μια μεταβατική περίοδο.
Προγραμματική σύμβαση σημαίνει, ότι το Υπουργείο Παιδείας που έχει και θα αναλάβει με βάση το νομοσχέδιο, την πλήρη ευθύνη για τις προδιαγραφές, την ποιότητα, τη λειτουργία των δημόσιων ΙΕΚ, θα θέτει τους όρους με βάση τους οποίους -εξ ου και η Προγραμματική Σύμβαση - οι περιφέρειες θα λειτουργούν τα δημόσια ΙΕΚ.
Γιατί θέλουμε να διασφαλίσουμε ότι οι αναπτυξιακές ιδιαιτερότητες κάθε περιφέρειας θα απεικονίζονται στις ειδικότητες. Θέλουμε η ποιότητα, τα όσα ήδη αναφέρθηκαν και από την Υπουργό, τα εργαστήρια, η ποιότητα των σπουδών πρέπει να είναι παντού άψογες. Και γι’ αυτό υπάρχει η Προγραμματική Σύμβαση και η ευθύνη του κράτους.
ΥΠΟΥΡΓΟΣ: Το βασικό είναι ότι θέλουμε οι περιφέρειες να έχουν τη δυνατότητα επιλογής των ειδικοτήτων με βάση τις προϋποθέσεις που θα τεθούν, ώστε να ταιριάζουν οι ειδικότητες με τα οικονομικά και αναπτυξιακά χαρακτηριστικά της κάθε περιφέρειας.
ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ: Συνήθως αναζητείται επιπλέον χρηματοδότηση στην Τοπική Αυτοδιοίκηση, δηλαδή …
ΥΠΟΥΡΓΟΣ: Θα υπάρχει η μεταφορά πόρων, ό,τι πόρους έχουμε θα μεταφέρονται. Η Προγραμματική Σύμβαση έχει και μεταφορά πόρων.
ΥΦΥΠΟΥΡΓΟΣ: Πάντως μέσω της ΟΚΕ δεν είδαμε κάποια πολύ σοβαρή αντίδραση, κάθε άλλο.
ΥΠΟΥΡΓΟΣ: Υπήρχε συμφωνία από παντού.
ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ: Διευκρινιστικά λίγο. Ας πούμε σ’ αυτές τις προγραμματικές συμβάσεις θα διασφαλίζεται ότι ισχύει και τώρα ας πούμε για τα δημόσια ΙΕΚ, για τα δίδακτρα αυτά που έχουν, ότι θα διατηρηθούν ας πούμε σε ένα συγκεκριμένο επίπεδο, θα το καθορίσει το Υπουργείο αυτό ή η κάθε περιφέρεια θα έχει τη δυνατότητα να το ορίζει;
ΥΠΟΥΡΓΟΣ: Οι Προγραμματικές Συμβάσεις θα δίνουν τη δυνατότητα πρότασης για την κάθε περιφέρεια.
ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ: Επειδή το νομοσχέδιο για την δια βίου τώρα έρχεται, νομίζω τον Αύγουστο;
ΥΠΟΥΡΓΟΣ: Ναι, 23 Αυγούστου κατατίθεται.
ΔΕΚΑ ΜΥΘΟΙ ΓΙΑ ΤΗΝ ΤΕΧΝΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ
Κων/νος Αδριανουπολίτης
Εκπαιδευτικός-ερευνητής
Η τεχνική επαγγελματική εκπαίδευση είναι απαξιωμένη στη χώρα μας σε σχέση με τις άλλες χώρες-μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης όπου κατέχει εξέχουσα θέση στα εκπαιδευτικά συστήματα και η αναγκαιότητά της δεν αμφισβητείται από κανένα.
Υπάρχει μια πληθώρα ανακριβειών-μύθων για το χώρο αυτό της εκπαίδευσης που συντηρούνται στην ελληνική κοινωνία λόγω άγνοιας, λόγω ιδεοληψιών, λόγω συντεχνιακών συμφερόντων κλπ..
Μια προσεκτική και αντικειμενική, κατά το δυνατόν, προσέγγιση θα ρίξει φως και ίσως φανεί χρήσιμη στους ασχολούμενους με θέματα παιδείας και όχι μόνο.
Μύθος 1ος : Στην Ελλάδα από την απελευθέρωση της τουρκοκρατίας και μέχρι σήμερα, καμία κυβέρνηση δεν ενδιαφέρθηκε για την τεχνική εκπαίδευση και δεν έγινε καμία σοβαρή μεταρρυθμιστική προσπάθεια για την αναβάθμισή της.
Από το 1830 έγιναν μεταρρυθμιστικές προσπάθειες στην τεχνική εκπαίδευση με πιο αξιόλογες εκείνες του 1929-1931, 1959, 1964-1965, 1977, 1985, 1998, χωρίς όμως να αναστρέψουν την αρνητική κατάσταση στο χώρο αυτό. Στους σπουδαιότερους λόγους της αποτυχίας τους συμπεριλαμβάνονται η ανακολουθία της εκπαιδευτικής πολιτικής, η έλλειψη απαραίτητης χρηματοδότησης για δημιουργία υποδομών, η απουσία εσωτερικής μεταρρύθμισης, σε κάθε περίπτωση, και η φανερή ή όχι αντίδραση των ανθρώπων του πνεύματος που δραστηριοποιούνται στο χώρο της εκπαίδευσης.
Διευκρινίζοντας το τελευταίο αναφέρουμε ότι πρόκειται για μια ειδική περίπτωση αυτού, που ο Pierre Bourdieu ονόμασε «ρατσισμό της διανόησης», που δεν είναι παρά ο ιδεολογικός ρατσισμός της κυρίαρχης αστικής αντίληψης, όπως αναπαράγεται μέσα από τα αντιθετικά ιδεολογικά ζεύγη, ειδικός/μάζες, σπάνιος/ πολυάριθμοι, αποκλειστικός/κοινός κλπ. Λέμε ότι έχουμε να κάνουμε με μια ειδική περίπτωση ιδεολογικού «ρατσισμού» γιατί το φαινόμενο εντοπίζεται στο εσωτερικό του στρατοπέδου της πνευματικής εργασίας, ενώ από την άλλη τα κοινωνικά του αποτελέσματα αφορούν, πέρα από το χώρο του πνεύματος, την ίδια τη δομή του κοινωνικού καταμερισμού εργασίας.
Ο ιδεολογικός «ρατσισμός» σε βάρος των «μεσαίων τεχνικών επαγγελμάτων» είναι, σήμερα, προφανώς ιδιαίτερα «αντιορθολογικός» και «αντιαναπτυξιακός» για την ελληνική κοινωνία και οικονομία. Όμως ή κυρίαρχη κοινωνική αντίληψη δεν είναι, ένα εργαλείο που οι κυρίαρχες τάξεις και η πολιτική εξουσία μπορούν να το χειριστούν κατά βούληση. Αυτή η σχετική αυτονομία της κρατούσας αντίληψης, από τη στρατηγική των κυρίαρχων τάξεων επιτρέπει, ανάμεσα στα άλλα, στους φορείς της πνευματικής εργασίας να διεκδικούν τη «φυλετική» τους καθαρότητα εξοβελίζοντας από τις γραμμές τους το «φτηνό εργατικό δυναμικό» που θυμίζει ειδικευμένη χειρωνακτική εργασία. Καθόσον μάλιστα δεν έχουμε να κάνουμε με μια ελιτίστικη ιδεολογική πρακτική, αλλά με ένα «ρατσισμό με λαϊκό έρεισμα», που επικρατεί ακόμα και στις λαϊκές τάξεις, η ιδεολογική υποτίμηση των «μεσαίων τεχνικών επαγγελμάτων» στην Ελλάδα, παίρνει ένα χαρακτήρα «εθνικής ιδιαιτερότητας».
Γιατί όμως δεν κατάφερε η πολιτική εξουσία, αφού όλα δείχνουν ότι κατά καιρούς είχε τη «βούληση», να επιβάλει τη στροφή στην TEE;
Μια απευθείας απάντηση στο ερώτημα δεν μπορεί να δοθεί, γιατί το ίδιο το ερώτημα τίθεται με λάθος τρόπο. Την «εκπαιδευτική έκρηξη», τη στροφή στην TEE, αλλά και οποιαδήποτε άλλη κοινωνική διαδικασία δεν την πραγματοποιεί ή κρατική εξουσία. Οι κοινωνικές εξελίξεις δεν εκπορεύονται από την κυβερνητική «βούληση». Προκύπτουν μέσα από την πάλη των τάξεων, σαν αποτέλεσμα των συνολικών πολιτικών και ταξικών συσχετισμών. Των συσχετισμών δηλαδή στα πλαίσια της συνολικής κοινωνίας κι όχι μόνο στο επίπεδο των κομματικών εκπροσωπήσεων, των κυβερνητικών οργάνων και της πολιτικής σκηνής. Η κρατική εξουσία συμπυκνώνει αυτούς τους ταξικούς και πολιτικούς συσχετισμούς, τις κοινωνικές και πολιτικές σχέσεις εξουσίας. Όμως δεν τους δημιουργεί, δεν μπορεί επομένως κάθε φορά να τους διαχειρίζεται κατά «βούληση». Οι οικονομικοί, πολιτικοί και ιδεολογικοί μετασχηματισμοί, στο εσωτερικό των σχέσεων εξουσίας, ή λαϊκή δράση και παρέμβαση πού συνδέεται μαζί τους, υπερβαίνουν την κυβερνητική «βούληση» και τελικά την καθορίζουν, της υπαγορεύουν τους διάφορους «ρεαλιστικούς επαναπροσανατολισμούς».
Φαίνεται λοιπόν πώς οι κατά καιρούς συνολικοί πολιτικοί και ταξικοί συσχετισμοί λειτούργησαν απαγορευτικά για τη στροφή στην τεχνική επαγγελματική εκπαίδευση.
Μύθος 2ος: Η παιδεία, η εκπαίδευση είναι κοινωνικό αγαθό, είναι αυτοσκοπός και δεν πρέπει να συνδέεται με την αγορά εργασίας.
Απέναντι σ΄ αυτή την άποψη “η παιδεία για την παιδεία” υπάρχει και η άλλη άποψη που θέλει την παιδεία, την εκπαίδευση υποσύστημα της αγοράς εργασίας και υποταγμένη στις εκάστοτε ανάγκες της αγοράς.
Η χρυσή τομή βρίσκεται κάπου στη μέση
Είναι γνωστό ότι η παιδεία, η εκπαίδευση είχε πάντοτε σχέση με την αγορά εργασίας. Αν δε γινόταν αυτό αν δηλαδή δεν έδινε στον άνθρωπο εφόδια για τη ζωή και δε συνδεόταν με την εργασία τότε ένα πολύ μικρό ποσοστό ανθρώπων θα είχε την παιδεία που έχει σήμερα ο σύγχρονος άνθρωπος.
Υπενθυμίζεται ότι με τον όρο εκπαίδευση εννοούμε όλες εκείνες τις δραστηριότητες, που έχουν ως σκοπό να βοηθήσουν τα νεαρά κυρίως άτομα να αποκτήσουν ένα σύνολο διανοητικών ή και χειρωνακτικών ικανοτήτων και να διαμορφώσουν ένα σύνολο ηθικών αξιών. Μπορούμε να εντάξουμε στο δυναμικό και πολυδιάστατο ρόλο της εκπαίδευσης τη διαμόρφωση συγκροτημένης προσωπικότητας, δημοκρατικής συνείδησης, την κοινωνική ένταξη, την κατοχύρωση ρόλου ενεργού πολίτη και την εξασφάλιση των απαραίτητων εφοδίων προκειμένου να μπορεί κανείς να εξασφαλίσει τα προς το ζην.
Στην εκπαίδευση επομένως μπορούμε να αποδώσουμε διαστάσεις ανθρωπιστικές , πολιτιστικές , κοινωνικές και οικονομικές.
Κατά την οικονομική της διάσταση, η εκπαίδευση προετοιμάζει τους ανθρώπους για την επαγγελματική τους ζωή και τους βοηθά να βελτιώσουν την οικονομική τους κατάσταση.
Η εκπαίδευση ως μέσο στήριξης οικονομικών και κοινωνικών στόχων εντοπίζεται από πολύ παλιά (Αίγυπτος, Κίνα , Ινδία , Ελλάδα). Η αντίληψη, εξ΄ άλλου ότι υπάρχει κάποια σχέση ανάμεσα στην εκπαίδευση όλων των μορφών ( γενική και επαγγελματική ) και την οικονομία, είναι επίσης πολύ παλιά. Στη σημερινή κοινωνία όπου οι οικονομικές και κοινωνικές αλλαγές είναι πολλές και μεγάλες, ο ρόλος της εκπαίδευσης, με όλες τις εκφάνσεις της, οφείλει να είναι κυρίαρχος. Για να είναι κυρίαρχος θα πρέπει να είναι εκπαίδευση υψηλής ποιότητας πράγμα που σημαίνει ότι θα αντλεί σημαντικά κονδύλια από μια ανθηρή οικονομία η οποία με τη σειρά της απαιτεί από την εκπαίδευση παροχή εξειδικευμένων στελεχών με ειδικές γνώσεις δηλ. σύστημα Γενικής και Επαγγελματικής Εκπαίδευσης υψηλού επιπέδου.
Έτσι, η οικονομική ανάπτυξη και η αγορά εργασίας, είναι στενά συνδεδεμένες με την εκπαίδευση, γι΄ αυτό και το εκπαιδευτικό σύστημα κατέχει εξέχουσα θέση στην άσκηση της οικονομικής πολιτικής κάθε χώρας.
Συμπερασματικά μπορούμε να αναφέρουμε ότι τα σημερινά εκπαιδευτικά συστήματα πρέπει να περιέχουν γενική-ανθρωπιστική μόρφωση αλλά να μην είναι ξεκομμένα από τις κοινωνικές, οικονομικές και ανάγκες του σύγχρονου ανθρώπου.
Μύθος 3ος : Οι άνθρωποι γεννιούνται χειρώνακτες ή διανοούμενοι.
Ολόκληρη η δυτική κοινωνιολογία της παιδείας, με έρευνες μακρόχρονες και γενικά αποδεκτές, που δημοσιεύει η Ουνέσκο και ο ΟΟΣΑ, έχει αποδείξει πως οι άνθρωποι καθόλου δε χωρίζονται σε «φυσικά» ικανούς και «φυσικά» ανίκανους. Οι άνθρωποι απλώς γεννιούνται σε οικογένειες οικονομικά και μορφωτικά στερημένες και δε σπουδάζουν, και σε οικογένειες που ανήκουν σε οικονομικά και μορφωτικά προνομιούχα κοινωνικά στρώματα και επιδεικνύουν όχι μόνο ικανότητες, αλλά και επιθυμία για μακρόχρονες σπουδές και κλίση προς τα γράμματα. Οι αποκλίσεις από τον κανόνα αυτόν ανέρχονται διεθνώς σε ποσοστά στατιστικά ασήμαντα.
Σε όλες τις χώρες τα παιδιά των φτωχών αγροτών και εργατών «δεν παίρνουν τα γράμματα» και των πλούσιων και μορφωμένων «γεννιούνται ευφυή». Αυτό, βέβαια, δεν είναι ούτε φυσικό ούτε θέσφατο. Το σχολείο αναπαράγει, δεν παράγει, την κοινωνική αδικία και τούτο διότι το σχολείο, το εκπαιδευτικό σύστημα ακολουθεί τις κοινωνικές εξελίξεις, δεν προηγείται από αυτές.
Με γνώμονα τον περιορισμό της κοινωνικής αδικίας στο σχολείο διεθνείς οργανισμοί και κυβερνήσεις έχουν παρέμβει και έχουν βελτιώσει τα εκπαιδευτικά συστήματα διαφόρων χωρών κυρίως σε ότι αφορά τον περιορισμό της παραπαιδείας, τις παρεχόμενες δαπάνες για την παιδεία, τον εκσυγχρονισμό των προγραμμάτων σπουδών, τη συνέχεια σπουδών μεταξύ των εκπαιδευτικών βαθμίδων, τη σύνδεση με την αγορά εργασίας, την κατοχύρωση των επαγγελματικών δικαιωμάτων κλπ. Στην Ελλάδα οι παρεμβάσεις στον εκπαιδευτικό χώρο πρέπει να είναι συνεχείς και αποτελεσματικές διότι υπάρχει ποιοτικό χάσμα μεταξύ του εκπαιδευτικού μας συστήματος και εκείνων των ανεπτυγμένων χωρών της Ε.Ε.
Μύθος 4ος: Είναι κοινή η πεποίθηση ότι η γενική εκπαίδευση οδηγεί στην ανθρωπιστική μόρφωση και η τεχνική επαγγελματική στην αγορά εργασίας.
Η πεποίθηση αυτή είναι λανθασμένη διότι είναι νομοτελειακά γνωστό ότι και οι δύο μορφές της εκπαίδευσης οδηγούν στην αγορά εργασίας. Από το πανεπιστήμιο θα πηγαίνουν 4 χρόνια αργότερα και όπως λέγανε παλιά με άσπρα και όχι με μπλε κολάρα. Η ανθρωπιστική μόρφωση επιτυγχάνεται με τη συμπλήρωση δύο κατευθύνσεων: τη μόρφωση και τη δουλειά.
Δε μπορείς να είσαι ανθρωπιστής όταν ασχολείσαι μόνο με τη μόρφωση και όχι με τη δουλειά. Ανθρωπισμός υπάρχει και στους χώρους του ακαδημαϊσμού και στους χώρους του επαγγελματισμού.
Μύθος 5ος: Στην Τεχνική Επαγγελματική Εκπαίδευση πηγαίνουν παιδιά φτωχών οικογενειών, που δεν «παίρνουν» τα γράμματα και είναι μειωμένης αντιληπτικής ικανότητας.
Είναι μύθος ότι τα παιδιά αυτά είναι μειωμένης αντιληπτικής ικανότητας. Η αλήθεια είναι ότι την τεχνική επαγγελματική εκπαίδευση ακολουθούν παιδιά που έχουν ιδιαίτερη, εκ φύσεως, κλίση σε μια τέχνη ή σε κάποιο επάγγελμα που τους ταιριάζει, γενικά αποδίδουν στην εφαρμοσμένη γνώση και όχι στη θεωρητική γνώση.
Έτσι εξηγείται το γεγονός ότι αρκετοί μαθητές της ΤΕΕ εμφανίζονται ως πολύ καλοί, ιδιαίτερα στα μαθήματα ειδικότητας, παρότι στο γυμνάσιο παρουσίαζαν χαμηλές επιδόσεις.
Είναι αλήθεια ότι την ΤΕΕ ακολουθούν κυρίως τα παιδιά φτωχών οικογενειών ή όπως θα λέγαμε αλλιώς τα «παιδιά του λαού».
Μύθος 6ος: Η τεχνική επαγγελματική εκπαίδευση, ως εκπαίδευση Β΄ κατηγορίας, αναπαράγει την ταξικότητα και την κοινωνική αδικία και πρέπει να καταργηθεί από το σχολικό δίκτυο της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης.
Στην Ελλάδα ανέκαθεν το τεχνικό σχολείο αποτελούσε σχολείο-καταφύγιο για τα παιδιά των ασθενέστερων οικονομικά κοινωνικών τάξεων, ένα σχολείο που απευθύνεται στους αποτυχημένους του «κανονικού» σχολείου που είναι το γενικό. Το σχολείο αυτό θα έπρεπε, φυσιολογικά, να είχε την υποστήριξη των πολιτικών εκείνων δυνάμεων που εξ΄ ορισμού υπηρετούν τα συμφέροντα των κατώτερων κοινωνικοοικονομικά τάξεων διότι οι μαθητές της ΤΕΕ αποτελούνται κυρίως από «παιδιά του λαού». Στην πράξη όμως οι μεγαλύτεροι διώκτες του τεχνικού επαγγελματικού σχολείου αποδεικνύονται οι πολιτικές δυνάμεις της αριστεράς.
Οι διανοούμενοι της αριστεράς, περνώντας μέσα από το φίλτρο της δικής τους ορολογίας και ιδεολογίας την αστική διεκδίκηση για το δικαίωμα όλων στη μόρφωση, διαδίδουν τη λαϊκίστικη θεωρία σύμφωνα με την οποία η γνώση είναι όπλο, που η κατοχή του μπορεί να κλονίσει κατεστημένες ισορροπίες και γι' αυτό οι ισχυροί το κρατούν μόνο για τα δικά τους παιδιά. Με άλλα λόγια θεωρούν ότι το τεχνικό σχολείο δεν παρέχει γενική εκπαίδευση-μόρφωση, αλλά μόνο κατάρτιση και οι απόφοιτοι αυτού του σχολείου έχοντας λειψή εκπαίδευση-μόρφωση θα είναι εύκολη λεία για εκμετάλλευση από την εργοδοσία και τους ισχυρούς.
Ταυτόχρονα παγιδεύονται και ισχυροποιούν το μύθο του αξιοκρατικού- αναβαθμισμένου σχολείου (που είναι το γενικό) διεκδικώντας μια άλλη κοινωνική αναπαραγωγή μέσα από αυτό. Κατά περίεργο τρόπο φαίνεται να αγνοούν ότι στην κοινωνική αναπαραγωγή ή εκπαίδευση παίζει ένα σπουδαίο ρόλο, ο οποίος είναι πάντα δευτερεύων σε σχέση με τη διευρυμένη αναπαραγωγή των κοινωνικών ρόλων και λειτουργιών πού συγκροτούν τον κοινωνικό καταμερισμό εργασίας. Η διευρυμένη αναπαραγωγή των κοινωνικών λειτουργιών και θέσεων αποτελεί την κύρια πλευρά της αναπαραγωγής. Η εκπαίδευση συμβάλλει αποφασιστικά στη διευρυμένη αναπαραγωγή των ατόμων, των φορέων πού θα καταλάβουν τις προϋπάρχουσες, ταξικά προσδιορισμένες κοινωνικές θέσεις και λειτουργίες.
Το επαγγελματικό σχολείο παρέχει και την απαραίτητη γενική εκπαίδευση που χρειάζεται ο σημερινός πολίτης, η οποία είναι συστατικό της στοιχείο το οποίο την διαφοροποιεί από την επαγγελματική κατάρτιση. Οι απόφοιτοι της ΤΕΕ επειδή κατέχουν τις ειδικές γνώσεις και δεξιότητες που απαιτούνται για την εργασία, βρίσκουν πολύ πιο εύκολα δουλειά και βέβαια δεν πέφτουν θύματα εκμετάλλευσης. Η εξειδικευμένη γνώση και δεξιότητα, λοιπόν, που είναι δύναμη για την αγορά εργασίας και το βιοπορισμό, δίνεται στο επαγγελματικό σχολείο το οποίο προστατεύει τα «παιδιά του λαού» που έχουν ανάγκη να εργασθούν, σε αντίθεση με τα παιδιά των εύπορων οικογενειών τα οποία και αν δεν εργαστούν δεν πρόκειται να πεινάσουν.
Αντίθετα οι απόφοιτοι του γενικού λυκείου διαθέτουν μόρφωση - εκπαίδευση αλλά επειδή δεν έχουν τις ειδικές επαγγελματικές γνώσεις, που απαιτούνται για τις ανάγκες της αγοράς εργασίας, εύκολα κινδυνεύουν να πέσουν θύματα εκμετάλλευσης από την εργοδοσία και τους ισχυρούς, που ενδιαφέρονται για ειδικευμένη επαγγελματική γνώση, και να μετατραπούν σε εργαζόμενους για «όλες τις δουλειές» αντί πινακίου φακής.
Επιγραμματικά μπορούμε να πούμε ότι η τεχνική εκπαίδευση δεν αναπαράγει την κοινωνική αδικία και ταξικότητα ο συνεχής αρνητισμός βλάπτει το ευαίσθητο κομμάτι της εκπαίδευσης, στην οποία ούτως ή άλλως σπουδάζουν τα παιδιά φτωχών οικογενειών και ότι η αριστερά δεν προσφέρει θετικό έργο όσο κυριαρχεί στους κόλπους της η παραδοσιακή αυτή αντίληψη.
Μύθος 7ος: Οι κατέχοντες πανεπιστημιακούς τίτλους αποκαθίστανται επαγγελματικά ευκολότερα από εκείνους που δεν τους διαθέτουν.
Φαίνεται ότι τούτο είναι κανόνας και ισχύει πάντοτε αλλά δεν είναι. Η αγορά εργασίας έχει τους δικούς της κανόνες οι οποίοι έχουν κυρίαρχο γνώρισμα την προσφορά και τη ζήτηση. Γενικά τα αυξημένα εκπαιδευτικά προσόντα (πανεπιστημιακοί τίτλοι) βοηθούν πολλές φορές εφόσον αυτά είναι συμβατά με τις ανάγκες της αγοράς εργασίας.
Η αγορά εργασίας και η σύγχρονη τεχνολογία διαχωρίζουν τα στελέχη της οικονομίας σε ανώτερα (ειδικευμένοι επιστήμονες), μεσαία (ειδικευμένο εργατοτεχνικό δυναμικό) και κατώτερα (ανειδίκευτο εργατικό δυναμικό).
Στην Ελλάδα έχουμε πολλούς πτυχιούχους πανεπιστημιακών ιδρυμάτων θεωρητικών κυρίως κατευθύνσεων και με ασύμβατα προσόντα με την αγορά εργασίας. Οι πολλοί πτυχιούχοι πανεπιστημίων προκύπτουν από το ελληνικό φαινόμενο ότι όλες σχεδόν οι οικογένειες επιθυμούν τα παιδιά τους να τελειώσουν πανεπιστήμιο, προσδοκώντας σε διορισμό δημοσίου, και ότι συχνά τα πανεπιστημιακά προσόντα είναι ασύμβατα με την αγορά εργασίας.
Σε ότι αφορά τα μεσαία στελέχη (ειδικευμένοι τεχνίτες κλπ.) η έλλειψη είναι προφανής, αφού οι νέοι μας δεν προτιμούν την τεχνική επαγγελματική εκπαίδευση.
Το ανειδίκευτο εργατικό δυναμικό έχει τις λιγότερες πιθανότητες για επαγγελματική αποκατάσταση διότι όλες σχεδόν οι εργασίες απαιτούν εξειδικευμένη γνώση και δεξιότητα και σύντομα όλες οι εργασίες θα απαιτούν κάποιο τίτλο.
Το κομφούζιο επιτείνεται διότι δεν υπάρχει κανένας στοιχειώδης σχεδιασμός σε ότι αφορά τις ανάγκες που προκύπτουν από τη διάκριση αυτή. Για παράδειγμα ας υποθέσουμε ότι ένας μηχανικός χρειάζεται πέντε τεχνίτες και ένας γιατρός πέντε νοσηλεύτριες. Εάν το εκπαιδευτικό σύστημα παράγει πέντε μηχανικούς και ένα τεχνίτη και αντίστοιχα μια νοσηλεύτρια και πέντε γιατρούς τότε είναι προφανές ότι υπάρχει σοβαρό πρόβλημα στην επαγγελματική αποκατάσταση των πτυχιούχων των πανεπιστημιακών σχολών. Το παράδειγμα αυτό δεν απέχει και πολύ από την πραγματικότητα στη χώρα μας.
Μύθος 8ος: Είναι καλύτερα οι νέοι μας να τελειώνουν το γενικό Λύκειο και έχοντας στέρεη Γεν. Παιδεία να καταρτίζονται επαγγελματικά στα ΙΕΚ ή οπουδήποτε παρέχεται εξειδίκευση-κατάρτιση. Προσαρμόζονται πιο καλά.
Η αλήθεια είναι και εδώ διαφορετική διότι:
α) Η επαγγελματική κατάρτιση (ΙΕΚ) εδράζεται πάνω στην επαγγελματική εκπαίδευση και αποτελεί συνέχεια της. Η επαγγελματική κατάρτιση στηρίζεται πάνω σε μια τεχνολογική υποδομή που προσφέρεται στην επαγγελματική εκπαίδευση και οδηγεί σε ταχύρυθμες εξειδικεύσεις που μεταβάλλονται με τις εξελίξεις. Συνεπώς η προσαρμογή στην Επαγγελματική Κατάρτιση γίνεται πολύ πιο καλά μέσω της Επαγγελματικής Εκπαίδευσης και όχι απευθείας από τη γενική εκπαίδευση.
β) Οι δεξιότητες αποκτώνται πολύ πιο εύκολα σε ηλικίες 15 έως 18 ετών και νωρίτερα.
γ) Οι νέοι σφυρηλατούν έντονα την προσωπικότητά τους στην εφηβική ηλικία και είναι δύσκολο σε κάποιον που αισθάνεται απόφοιτος Λυκείου-υποψήφιος για το Πανεπιστήμιο να «γυρίσει πίσω» για να μάθει πράγματα που άλλοι έχουν μάθει νωρίτερα ακολουθώντας την Επαγγελματική Εκπαίδευση. Ο προσανατολισμός ενός μαθητή (απόφοιτου γενικού λυκείου) προς την επαγγελματική κατάρτιση είναι πάντοτε προσανατολισμός αρνητικός, διαπίστωση της ανικανότητας του εισαχθεί στα πανεπιστήμια.
Μύθος 9ος: Εάν στη χώρα μας εφαρμοστεί 12χρονη υποχρεωτική δημόσια γενική εκπαίδευση θα ανέβει το επίπεδο του λαού μας και θα φτάσουμε τις άλλες προηγμένες ευρωπαϊκές χώρες.
Εδώ υπάρχει μύθος και ουτοπία μαζί. Αλλά ας πάρουμε τα πράγματα με τη σειρά.
Η εκπαίδευση σαν κοινωνικό αγαθό πρέπει να παρέχεται σε όλους τους πολίτες μιας χώρας και για να είναι σε θέση αυτοί να απολαμβάνουν το προσφερόμενο αγαθό την Παιδεία θα πρέπει να έχουν προϋπάρξει οι κατάλληλες συνθήκες. Στην περίπτωση που δε συμβαίνει αυτό η δια νόμου υποχρεωτικότητα της εκπαίδευσης έχει περιορισμένα αποτελέσματα. Στη χώρα μας για παράδειγμα ενώ η εννεαετής υποχρεωτική για 30 χρόνια και πλέον εν τούτοις ένα ποσοστό περίπου 10% αποφοίτων του δημοτικού δεν τελειώνει και το γυμνάσιο.
Όσον αφορά την 12ετή υποχρεωτική εκπαίδευση στα άλλα εκπαιδευτικά συστήματα της Ε.Ε. σε τρία μόνο κράτη τη Γερμανία το Βέλγιο και τη Ολλανδία υπάρχει 12ετής υποχρεωτική εκπαίδευση αλλά τα ποσοστά της Επαγγελματικής Εκπαίδευσης σε σχέση με τη Γενική είναι πολύ μεγαλύτερα από τα δικά μας. Η προσφερόμενη αμιγής γενική εκπαίδευση, χωρίς την παράλληλη λειτουργία της τεχνικής επαγγελματικής εκπαίδευσης είναι σαφώς μειονέκτημα, διότι δίνει λιγότερες ευκαιρίες στους νέους να καλλιεργήσουν τα ιδιαίτερα χαρίσματά τους και ταυτόχρονα να αποκτήσουν περισσότερα βιοποριστικά εφόδια.
Μύθος 10ος : Στα αναπτυγμένα ευρωπαϊκά κράτη-μέλη οι περισσότεροι μαθητές παρακολουθούν γενική εκπαίδευση στην λυκειακή βαθμίδα.
Η πραγματικότητα είναι διαφορετική. Στα περισσότερα αναπτυγμένα κράτη της Ε.Ε. οι περισσότεροι μαθητές παρακολουθούν την τεχνική επαγγελματική εκπαίδευση και όχι τη γενική. Κράτη όπως η Γερμανία, η Αγγλία, η Γαλλία, η Φιλανδία, η Ολλανδία, Βέλγιο κ.α. έχουν μεγάλα ποσοστά μαθητών στην τεχνική επαγγελματική εκπαίδευση. Η Φινλανδία που θεωρείται ότι διαθέτει το καλύτερο εκπαιδευτικό σύστημα της Ευρώπης και ένα από τα καλύτερα σε παγκόσμιο επίπεδο οι μαθητές στην ανώτερη δευτεροβάθμια εκπαίδευση παρακολουθούν κατά 55,3% επαγγελματική και κατά 44,7% στη γενική εκπαίδευση. Τα επίπεδα αυτά έχουν παγιοποιηθεί και δεν άλλαξαν ουσιαστικά με τη διεύρυνση της Ε.Ε. από 15 σε 27 μέλη. Το μεγαλύτερο ποσοστό μαθητών στην ΤΕΕ κατέχει η Τσεχία με 80,2%. Τα στοιχεία αυτά αναφέρονται στο βιβλίο της ευρωπαϊκής επιτροπής key data on education 2002.
Βιβλιογραφία - αναφορές:
1. ΚΟΙΝΩΝΙΟΛΟΓΙΑ ΤΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ Άννα Φραγκουδάκη, Εκδόσεις Παπαζήση 1985
2. ΚΟΙΝΩΝΙΟΛΟΓΙΑ ΤΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ David Blackledge, Barry Hunt
Εκδόσεις έκφραση 1995
3. Ο.Η.Ε. ΟΙΚΟΥΜΕΝΙΚΗ ΔΙΑΚΗΡΥΞΗ ΓΙΑ ΤΑ ΑΝΘΡΩΠΙΝΑ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ, άρθρο 26, 10/2/1948
4. ΔΡΑΣΕΙΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΕΣ ΤΗΣ UNESCO Ευφροσύνη Μπαλάσσα-Φλέγκα
University studio press 2009
5. UNESCO 50 ΧΡΟΝΙΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΥΠΕΠΘ, ΟΕΕΚ 1998
6. ΔΕΥΤΕΡΟΒΑΘΜΙΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΣΤΗΝ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΝΩΣΗ: ΔΟΜΕΣ,
ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΚΑΙ ΔΙΟΙΚΗΣΗ EURYDICE 1997
7. ΟΙ ΣΥΓΚΕΚΡΙΜΕΝΟΙ ΜΕΛΛΟΝΤΙΚΟΙ ΣΤΟΙΧΟΙ ΤΩN ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΩΝ ΣΥΣΤΗΜΑΤΩΝ Έκδοση Επιτροπή των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων COM 59 τελικό Βρυξέλλες 2001
